Ak'
Pa ri uxe'al tzij - Pa taq ri junab' are chi' ri ajch'aqap xe'b'okuloq pa komon kulew ri aj Mayab' ojer kanoq, man ek'o ta ri awaj qeta'm ki wach pa taq we q'ij ri', pacha' le tu'x. Rumal ri', le Ajmayab' xki koj jun k'ak' ub'i' chre ri jun k'ak' awaj "kaxlan" xki b'ij, xa b'a xsuk'umaxik xuquje' xk'amik we jun tzij "castellano" (Aj España). E k'i taq ri tzij ri man eta'matal ta ki wach k'ate' na ri Castellanos xu' k'amuloq pa we uqajab'al q'ij ulew xuquje' le xya' chke jun b'iaj "kaxlan".
Xu ta' ri alaj ak'al we ne' kkun che ki tzuqik ri ak' ronojel aq'ab'il are chi' k'a maja' na ke' pa tijob'al.
English
Etymolgy of the word - At the time when foreign entities invaded the Maya communities long ago, there were no animals that we now know as chickens. Therefore, the Maya gave the strange new animal the name "kaxlan", which is adapted and adopted from the word "Castellano" (Spaniard). Many terms that did not exist until Castellanos brought them to the western hemisphere were also given the denotation, "kaxlan".
The child asked if he could feed the chickens every morning before going to school.
Español
Etimología de la palabra - En la época en que entidades extranjeras invadieron las comunidades mayas hace mucho tiempo, no existían los animales que ahora conocemos como gallinas. Por lo tanto, los mayas le dieron al extraño nuevo animal el nombre de "kaxlan", que es una adaptación y adopción de la palabra "Castellano" (español). Muchos términos que no existían hasta que los castellanos los trajeron al hemisferio occidental también fueron denominados "kaxlan".
El niño preguntó si podía alimentar a las gallinas todas las mañanas antes de ir a la escuela.
Ixil
Na’yla tiempo as ye’l u ava’n uva’ atike’, as u ku’y mam kat toksa ib’ii “kaxlan”, nikxh ijalpu’ vet ib’ii aq’al uva’ la palo’ stuul.
Kat icho’ti utal xaak, moj la uch ichoq’at naj utal ak’atx as a’n la b’envet naj ichusat tib’.
Qʼeqchiʼ
Xyoob'ankil li aatin a'in - Naq ke'wulak aj Najtil tenamit chi xch'i'ch'i'inkileb' aj Mayab' najetr q'ehil, toj maak'a' wankeb' li xul nake'taliman jo' kaxlan anaqwan. Chi jo'kan, aj Mayab' ke'xk'e li aatin "kaxlan", li na'el chirix li aatin "Castellano" (Aj España). A' li k'a'aq re ru moko wan ta chaq li ke'xk'am chaq aj Castellanos, "kaxlan" ke'xk'ab'a'i.
Kʼicheʼ
Pa ri uxe'al tzij - Pa taq ri junab' are chi' ri ajch'aqap xe'b'okuloq pa komon kulew ri aj Mayab' ojer kanoq, man ek'o ta ri awaj qeta'm ki wach pa taq we q'ij ri', pacha' le tu'x. Rumal ri', le Ajmayab' xki koj jun k'ak' ub'i' chre ri jun k'ak' awaj "kaxlan" xki b'ij, xa b'a xsuk'umaxik xuquje' xk'amik we jun tzij "castellano" (Aj España). E k'i taq ri tzij ri man eta'matal ta ki wach k'ate' na ri Castellanos xu' k'amuloq pa we uqajab'al q'ij ulew xuquje' le xya' chke jun b'iaj "kaxlan".
Xu ta' ri alaj ak'al we ne' kkun che ki tzuqik ri ak' ronojel aq'ab'il are chi' k'a maja' na ke' pa tijob'al.